گشنیز در طب سنتی دارای طبیعت سرد و خشک می باشد. گشنیز، گیاهی است که به میزان فراوان در تهیه غذاها مورد استفاده قرار می گیرد.. گشنیز بر اساس فهرست گیاهان دارویی متداول در طب سنتی به عنوان ضد نفخ مورد استفاده قرار می‌گیرد. ضمناً بر اساس فارماکوپه گیاهی ایران، گشنیز دارای خاصیت ضد اسپاسم و ضد نفخ بوده و از آن در پیشگیری و کاهش دل‌ پیچه استفاده می‌شود. همچنین بعنوان عطر و طعم دهنده در صنایع غذایی مصرف دارد. از اسانس گشنیز در عطرسازی استفاده می‌گردد. گشنیز حاوی ویتامین A، ویتامین C، ویتامین B6، آهن، منیزیم، کلسیم، پتاسیم و فیبر است.سبزی گشنیز به عنوان دوای معده و بهبود دهنده عمل گوارش و هضم غذا شناخته شده است و تحقیقات نشان می دهد که مصرف آن باعث دفع سرب و آلومینیوم نیز می شود.

کاربرد:

• مصرف گشنیز در بسیاری از بیماران به‌ طور مثبتی فشار خون را کاهش داده است.
• گشنیز خاصیت ضدنفخ و اشتها آوری دارد.
•  دم کرده تخم گشنیز از سیلان منی جلوگیری می‎ کند.
• گشنیز مانع ترش شدن غذا در معده می شود. همچنین درد صفرا را تا حد بسیار زیادی تسکین می دهد. تخم گشنیز برای درمان وسواس و خفقان بسیار خوب است .
•  گشنیز به عنوان سبزی کاهش دهنده قند خون شناخته شده است و این کار را با تحریک ترشح انسولین انجام می دهد. این تاثیر به حدی است که آن را گیاه ضد دیابت نیز می نامند.
•  درمان جوش های دهان و تسکین درد دهان با این سبزی امکان پذیر است.
• مصرف گشنیز برای بهبود عملکرد کبد مفید است.
•  گشنیز برای مقابله با باکتری سالمونلا مفید است.
• خاصیت ضدالتهابی دارد و علایم آرتریت را برطرف می کند.
• مصرف گشنیز از بدن در برابر عفونت های دستگاه ادراری محافظت می کند.
•  گشنیز همچنین برای زنان به ویژه آنهایی که در دوره عادت ماهانه دچار خونریزی شدید می شوند مفید است. گشنیز محرک طبیعی است و ترشحات غدد درون ریز را تنظیم می‌کند. این تأثیر هورمونی به تنظیم سیکل قاعدگی کمک می‌کند و درد قاعدگی زنان را کاهش می‌دهد.
• تخم گشنیز نیرو دهنده قلب و نشاط آور است. تخم گشنیز خاصیت نیرو دهنده، هضم کننده غذا و باد شکن دارد.
• تخم گشنیز را پودر کرده و به نسبت مساوی با شکر یا عسل مخلوط کنید که برای تقویت بدن بسیار مفید است.
• برای نرم کردن سینه از جوشانده تخم گشنیز استفاده می کنند، بدین صورت که 10 تا 30 گرم از آن را در یک لیتر آب دم کرده و مانند چای با شکر بنوشید.
• برای بر طرف کرن تب و سرماخوردگی مفید است.
• تخم گشنیز شیر مادران شیرده را زیاد می کند ، برای این منظور باید 2 تا 5 گرم از آن را با کمی عسل تناول کنند.
• تخم گشنیز قاعده آور و ادرار آور است.
• برای تسکین درد دندان تخم گشنیز بجوید.
• خوردن تخم گشنیز معده را تقویت می کند و به همراه غذا به هضم آن کمک می کند. معده و روده را ضد عفونی می کند و کرم کش است. برای این منظور 2 تا 5 گرم تخم بو داده آن مصرف شود.
• جوشانده تخم گشنیز یا خوردن تخم گشنیز بو داده، اسهال خونی و بیماری های عفونی روده مثل تب تیفوئید را بهبود می بخشد، چون شدیداً میکروب کش است.

هشدارها و منع مصرف:

• در برخی موارد حساسیت به این نوع ادویه به ثبت رسیده است. در صورت حساسیت از مصرف آن خودداری شود.

قسمت مورد استفاده:

•  برگ ها و ساقه و دانه گیاه

منبع تهيه:

• گشنیز را در بیشتر بخش ‌های ایران پرورش می‌ دهند. مناطق مهم رویش گشنیز در ایران، استان‌های آذربایجان شرقی، بوشهر، تهران، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان، کرمانشاه و یزد می‌باشد (فارماکوپه گياهی ايران).

روش تهيه (زمان و روش جمع آوري، نوع خشك كردن و آماده سازي گياه و بسته بندي نهايي):

• دوره رشد گیاه گشنیز از آغاز دوره رویش بذر تا پایان دوره گلدهی و تشکیل میوه به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و مدت آن بین 80 تا 120 روز است. گشنیز معمولاً به صورت بهاره و پاییزه کشت می‌شود. فروردین ماه، زمان مناسب کشت بهاره و مهر و آبان‌ماه، زمان مناسب کشت پاییزه است. در کشت بهاره که رایج‌تر می‌باشد، اولین میوه‌های گشنیز در اواخر تیرماه تشکیل می‌شوند و پس از کامل شدن در اواخر مرداد تا اوایل شهریور می‌رسند. البته میوه‌ها با هم نمی‌رسند.
• پس از جداسازی قسمت‌های اضافی از بخش مورد استفاده گیاه، گیاه آماده خشک کردن می‌باشد. سپس خاک گیاه به صورت صنعتی جداسازی شده و پس از انجام آزمایشات لازم در بسته‌ های مورد نظر بسته‌ بندی می‌شود (فارماکوپه گياهی ايران).