ارگانو (پونه کوهی)

نام ارگانو یا پونه کوهی از کلمات یونانی  oros به معنی کوه و ganos  به معنی شادی گرفته شده است. به طور معمول به طول 50 سانتی متر رشد می کند و دارای برگ های بنفش به طول 2 تا 3 سانتی متر است. مواد شیمیایی که بوی بی نظیر و دلپذیر خود را به گیاه می بخشد عبارتند از تیمول، پینن، لیمونن، کارواکرول، اکتین و کاروفیلن. اعتقاد بر این است که حاوی آنتی اکسیدان های قوی و دارای خاصیت ضد باکتریایی است.

کاربرد:

• پونه کوهی سرشار از آنتی اکسیدان ها است که ترکیباتی هستند که به مبارزه با آسیب رادیکال های آزاد مضر در بدن کمک می کنند.
• تحقیقات منتشر شده در سال 2013 نشان داد که پونه کوهی (ارگانو) فعالیت ضد سرطان دارد. دانشمندان نتیجه گرفتند که پونه کوهی می تواند سبب کندی یا جلوگیری از پیشرفت سرطان شده و به درمان سرطان پستان کمک کند.
• مطالعات نشان داده اند که گیاه پونه کوهی و عناصر تشکیل دهنده آن ممکن است در برابر برخی از باکتری ها مؤثر باشد.
• در سال 2014 ، دانشمندان تغذیه دریافتند که گیاهان دارویی محبوب نظیر پونه کوهی، رزماری و مرزنجوش حاوی ترکیباتی هستند که ممکن است پتانسیل مدیریت دیابت نوع 2 را به روشی مشابه برخی از داروهای تجویز شده در حال حاضر داشته باشند.
• کارواکرول و تیمول دو ترکیب موجود در پونه کوهی  هستند که نشان داده شده است که در برخی از مطالعات آزمایشگاهی فعالیت ویروس ها را کاهش می دهد.
• در درمان ناراحتی های تنفسی (آسم) مصرف می گردد.
• اشتها آور می باشد.
• پونه کوهی در بسیاری از غذاهای سراسر دنیا گیاه اصلی محسوب می شود. بهتر آن است که آن را در آخر فرآیند پخت و پز اضافه کنید و هرچه آن را کوچک تر خرد نمایید، طعم بیشتری آزاد می شود و با مقدار کمی شروع کنید، زیرا بیش از حد می تواند غذا را تلخ کند.
• پونه کوهی سرشار از آنتی اکسیدان است که باعث کاهش التهاب می شود. مطالعات حیوانی نشان می دهد که روغن پونه کوهی و اجزای آن می تواند به کاهش التهاب کمک کند.
• این گیاه عطر و طعم قوی دارد و همراه با شیرینی لطیف، غذاها را گرم می کند.
• می توان آن را تازه، خشک یا به عنوان روغن یافت کرد و گفته می شود که از همه نظر مزایای سلامتی زیادی دارند.
• اگرچه به طور معمول در مقادیر کمی مورد استفاده قرار می گیرد، بسته های موجود در عناصر مغذی در بعضی از مواد مغذی مهم قرار دارند.
• فقط یک قاشق چایخوری از پونه کوهی خشک می تواند حدود 8٪ از نیازهای ویتامین K روزانه شما را برآورده کند.
• پونه کوهی یک گیاه مدیترانه ای است که از آن برای درمان، پخت و پز و مصارف دارویی استفاده می شود، از درمان عفونت ها گرفته تا دفع حشرات.
• مواد فعال موجود در پونه کوهی می تواند به درمان پوکی استخوان، سرطان و دیابت کمک کند.
• از آن برای طعم دادن به سس ها، درست کردن نان های سبزیجات و در ترشیجات و برای طعم دار کردن گوشت نیز استفاده می شود.
• گفته می شود که بقراط از پونه کوهی به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می کرد.
• استفاده احتمالی دارویی از پونه کوهی شامل درمان اختلالات دستگاه تنفسی، اختلالات دستگاه گوارش (GI)، گرفتگی قاعدگی و اختلالات دستگاه ادراری است.
• چای گیاهی تهیه شده از اورگانو به رفع سردرد، مشکلات ادراری، اختلالات ریوی، اسهال، حالت تهوع، استفراغ، سرفه، سرماخوردگی و زردی کمک می‌کند.
• به صورت موضعی ممکن است به درمان برخی از مشکلات پوستی مانند آکنه و شوره سر کمک کند. برگ اورگانو آسیاب شده را جهت تسکین درد مفاصل، گزش حشرات و دیگر مشکلات پوستی مانند آکنه، عارضه‌ی پای ورزشکار (نوعی بیماری قارچی انگشتان)، پوست چرب، شوره سر، آفت دهان، زگیل، عفونت قارچی، بیماری پوستی روزاسه و پسوریازیس مورد استفاده قرار می‌دهند.

هشدارها و منع مصرف:

• در برخی موارد حساسیت به این نوع ادویه به ثبت رسیده است. در صورت حساسیت از مصرف آن خودداری شود.

قسمت مورد استفاده:

•  برگ ها و ساقه و دانه گیاه

منبع تهيه:

• گشنیز را در بیشتر بخش ‌های ایران پرورش می‌ دهند. مناطق مهم رویش گشنیز در ایران، استان‌های آذربایجان شرقی، بوشهر، تهران، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمان، کرمانشاه و یزد می‌باشد (فارماکوپه گياهی ايران).

روش تهيه (زمان و روش جمع آوري، نوع خشك كردن و آماده سازي گياه و بسته بندي نهايي):

• دوره رشد گیاه گشنیز از آغاز دوره رویش بذر تا پایان دوره گلدهی و تشکیل میوه به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و مدت آن بین 80 تا 120 روز است. گشنیز معمولاً به صورت بهاره و پاییزه کشت می‌شود. فروردین ماه، زمان مناسب کشت بهاره و مهر و آبان‌ماه، زمان مناسب کشت پاییزه است. در کشت بهاره که رایج‌تر می‌باشد، اولین میوه‌های گشنیز در اواخر تیرماه تشکیل می‌شوند و پس از کامل شدن در اواخر مرداد تا اوایل شهریور می‌رسند. البته میوه‌ها با هم نمی‌رسند.
• پس از جداسازی قسمت‌های اضافی از بخش مورد استفاده گیاه، گیاه آماده خشک کردن می‌باشد. سپس خاک گیاه به صورت صنعتی جداسازی شده و پس از انجام آزمایشات لازم در بسته‌ های مورد نظر بسته‌ بندی می‌شود (فارماکوپه گياهی ايران).