گیاهان دارویی, مقالات آموزنده

تفاوت دمنوش و جوشانده چیست؟

دمنوش و جوشونده تفاوت | جوشونده

در این مقاله به بررسی تفاوت دمنوش و جوشانده می پردازیم : گیاهان دارویی را می توان بنا به نوع گیاه، نوع ماده موثره، مقاومت مواد در برابر حرارت و … به اشکال گوناگون مصرف نمود. برای مثال جهت بهره مندی از تاثیر مطلوب از یک گیاه، باید از دم کرده آن استفاده کرد، در حالی که برای اثری متفاوت از همان گیاه، ممکن است جوشانده آن گیاه مورد نیاز باشد. بر خلاف باورعامه، دمنوش با جوشانده متفاوت می باشد.

به عبارتی، دم کردن و جوشاندن گیاهان، دو روش مختلف است که هر روش تاثیر جداگانه ‌ای بر بدن می‌گذارد. برای تهیه دمنوش، ادویه‏، میوه‏، برگ، ساقه یا ریشه گیاهان را می‌‏توان خشک و پودر، در نهایت دم کرد. در این روش، گیاه را در آب جوشیده برای 15 تا 20 دقیقه در ظرف در بسته روی بخار ملایم قرار می‌دهند و سپس صاف می نمایند. نوشیدنی حاصل از برگ چای، گل گاوزبان، گل ختمی، به ‌لیمو، سنبل ‌الطیب یا چای میوه ‌ای، نوعی دمنوش است.

«انواع گرمنوش»

از جمله تفاوت دمنوش و جوشانده به نحوه تهیه آنها می توان اشاره کرد. اگر گیاه را مستقیم‌ با آب سرد یا گرم بجوشانند، جوشانده‌ای به دست می‌آید که خاصیت و اثر آن قوی‌تر از دمنوش است و در مقایسه با عرقیات گیاهی، خواص تقویتی و همچنین عطر خارج شده از گیاه بیشتر است. البته تحقیقات نشان داده است‌ جوشانده برخی گیاهان به دلیل تاثیر قوی و فوری بر برخی ارگان‌های مختلف بدن، ممکن است عوارض ناگواری به دنبال داشته باشد، در نتیجه توصیه می‌شود، برای مصارف روزانه به میزان متعادل از دمنوش استفاده و مصرف جوشانده به خصوص جوشانده گیاهان ناشناخته بدون نظر و تجویز متخصصان این حرفه اجتناب شود.

طرز تهیه دم کرده گیاهی یا دمنوش

ساده ترین فراورده گیاهی، دم کرده می باشد. قسمت مورد استفاده برای دم کرده اصولاً گلبرگ و برگ های گیاه است زیرا نازک و ظریف هستند. در صورتی که بخواهیم از قسمت های دیگر مانند ساقه، ریشه و یا دانه ها دم کرده تهیه کنیم باید حتماً آنها را له یا پودر یا خرد نماییم. برای تهیه دم کرده باید آب در حال جوش را بر روی گیاه ریخته و درب ظرف را برای حدود 15-20 دقیقه، بسته به نوع گیاه مورد استفاده، ببندیم تا محلول زود سرد نشود.

در این مدت مقداری از مواد موثر گیاه در آب جوش حل می شود و پس از این مدت آن را با توری فلزی یا با پارچه متقال صاف می کنیم و سپس تفاله را دور ریخته و محلول باقیمانده را مصرف می نماییم.

میزان گیاه مورد مصرف معمولاً به ازای ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه ۵۰۰ میلی لیتر آب جوش می باشد. این میزان معادل تقریباً ۳ تا ۴ لیوان دم کرده است. برای دستیابی به مقادیر کمتر به همین نسبت باید گیاه و آب را کاهش داد.

اگرچه می توان دم کرده را برای مدت کوتاهی در یخچال نگهداری کرد ولی به علت رسوب احتمالی مواد موثر بهتر است دمکرده همیشه تازه مصرف شود این نیز از انواع تفاوت دمنوش و جوشانده ها می باشد. همچنین اگر دم کرده دارای مزه مطلوبی نبود می توان آن را با نبات یا عسل شیرین نمود و سپس مصرف کرد. در مصرف گیاهان دارویی طریقه مصرف و حد مجاز روزانه آن ها بسیار مهم می باشد که توصیه می گردد برای این امر بخش توضیحات گیاه دارویی در سایت جوشانده مورد مطالعه قرار گیرد.

روش ساده دم کردن یک دمنوش
  • آب جوش؛ نمودار زیر به شما می گوید بسته به نوع چای شما آب چقدر باید داغ باشد. به عنوان یک قاعده کلی، هرچه چای تیره تر باشد، آب شما نیز باید داغ تر باشد.
  • همچنین نسبت چای به آب باید متناسب باشد. معمولاً برای هر قاشق چایخوری چای باید150  میلی لیتر آب استفاده کنیم.
  • میزان حرارت مورد نیاز برای چای سیاه، چای سبز و دمنوش های گیاهی در شکل زیر نمایش داده شده است.
  • برای دم کشیدن و خوشمزه شدن دمنوش های گیاهی، پیشنهاد جوشونده استفاده از قوری چینی است. زمان دم کشیدن نکته ی کلیدی برای دمنوش های گیاهی است. پس از دم کشیدن با استفاده از یک توری می توانید محتوایات را صاف کنید.
  • مدت زمان لازم برای دم کشیدن نیز برای دمنوش ها متفاوت می باشد. در شکل مدت زمان توصیه شده را می توانید مشاهده کنید.
  • در آخر، با توجه به ذائقه خود می توانید با عسل یا شیر دمنوش خود را میل نمایید.

طرز تهیه جوشانده گیاهی

در این روش آب سرد را روی گیاه ریخته و به جوش می‌آوریم. سپس آن را تا حدود ۱ ساعت به صورت آهسته می‌جوشانیم. در جوشانده حجم محلول به علت بخار شدن کم می شود و به حدود دو سوم می رسد. جوشانده برای قطعات سخت گیاه، موادی که در اثر حرارت خراب نمی شوند و یا موادی که به سادگی در آب حل  نمی گردند استفاده می شود.

میزان مورد نیاز گیاه برای تهیه جوشانده ۳۰ گرم گیاه خشک یا ۷۵ گرم گیاه تازه به همراه ۷۵۰ میلی لیتر آب است که پس از جوشیدن به حدود ۵۰۰ میلی لیتر کاهش می یابد.

جوشانده را باید به صورت تازه مصرف کرد. البته می توان مصرف یک روز را تهیه کرده و استفاده نمود، اما نگهداری آن بیش از یک روز توصیه نمی شود. همانند دم کرده می توان برای شیرین کردن جوشانده نیز از عسل یا نبات استفاده نمود. در مصرف گیاهان دارویی طریقه مصرف و حد مجاز مصرف روزانه مهم می باشد و توصیه می گردد برای آشنایی با مقادیر مجاز هر گیاه، بخش توضیحات و توضیحات تکمیلی گیاهان دارویی در سایت جوشونده مورد مطالعه قرار گیرد.

علاوه بر دو روش نام برده شده، جوشانده و دمنوش، روش های دیگری هم برای آماده سازی و استفاده از گیاهان دارویی وجود دارد. نحوه ی آماده سازی و انتخاب هر یک از این روش ها به ساختار شیمیایی و فیزیکی گیاه وابسته است. به عنوان مثال ماده ی موثره ی بسیاری از گیاهان دارویی به خوبی در آب حل می شود و ریختن آب داغ روی آن ها باعث می شود تا ترکیبات دارویی آنها سریع و به طور تقریبا کامل استخراج و برای مصرف در دسترس قرار گیرد.

علاوه بر شیوه های استفاده از گیاه به شکل تازه و خشک شده (خوردن گیاه دارویی تازه و یا خشک شده) و دو روش دم کردن و جوشاندن که در بخش پیشین به آنها اشاره شد، روش های استخراج با حلال یا تینکچر یا تنتور (tincture)، استخراج با گلیسیرین، عصاره گیری، استخراج با روغن، تهیه مرهم و ضماد از روش های رایج در آماده سازی و استفاده از گیاهان دارویی است.

روش استخراج با حلال به جز در چند استثنا، قوی ترین و موثرترین روش آماده سازی گیاهان دارویی است. در این روش وزن دقیقی از گیاه خشک یا تازه در مخلوطی از نسبت های مشخص از آب و الکل خیسانده می شود. این مقادیر و نسبت ها برای هر گیاه متفاوت است. در این روش الکل باعث استخراج مواد موثره ی گیاه دارویی بعد از گذشت 2 روز تا 2 هفته می شود. مایع به دست آمده را در شرایط مناسب می توان برای مدت های بسیار طولانی و تا چندین سال نگهداری و استفاده نمود.

در استخراج با گلیسیرین، به جای الکل از مخلوط 60 درصد گلیسیرین و 40 درصد آب استفاده می شود. یکی از مزیت های این روش، طعم شیرین گلیسیرین و دلچسب بودن مایع به دست آمده می باشد. از این مایع با احتیاط می توان در افراد حساس به الکل و افراد دیابتی نیز استفاده نمود. داروی به دست آمده از این روش را تا 2 سال می توان در یخچال نگهداری و استفاده کرد.

روش عصاره گیری بیشتر برای ریشه گیاهان دارویی و گیاهانی که کمتر در آب حل می شوند استفاده می کنند. در این روش از حداقل حرارت استفاده می کنند. گیاه را با حرارت ملایم و به مدت 15 دقیقه می جوشانند.

در روش استخراج با روغن، گیاه یا گیاهان دارویی را در یک ظرف غیرفلزی، مانند ظرف شیشه ای، می ریزند. سپس به مقداری که تمام گیاهان در روغن غوطه ور شوند به ظرف روغن زیتون اضافه می کنند و برای حداقل یک ماه در فضای گرم قرار می دهند. روغن را صاف کرده و تا یک سال در یخچال نگهداری و استفاده می کنند. انتخاب روغن زیتون به دلیل امکان مصرف خوراکی و موضعی آن است.

در مرهم و ضماد، گیاه خرد شده یا مخلوطی از گیاهان را به همراه روغن یا آب خیسانده و خمیر حاصل را در موضع لازم قرار می دهند. همچنین می توان روی موضع را با یک پارچه بسته و سطح پارچه را با مایع حاوی عصاره گیاه خیساند.

 

و در آخر به یاد  سهراب سپهری

زندگی جیره مختصریست

مثل یک فنجان “چای”

و کنارش عشق است ؛

مثل یک “حبه‌ قند”

زندگی را با عشق نوش جان باید کرد.

محصولات پیشنهادی

خواندن این مقالات به شما توصیه می شود